Czym jest cukrzyca?

Typowe objawy cukrzycy to:

• Ciągłe zmęczenie i senność - te objawy często mogą być połączone z ogólną depresją i niechęcią do działania.
• Zwiększone pragnienie, połączone z częstym oddawaniem moczu - nawet do 2-3 razy więcej moczu niż osoba zdrowa. Pragnienie może osiągać poziom, przy którym występuje suchość w ustach czasem utrudniająca spożywanie pokarmów.
• Objawy skórne - takie jak zapalenia śluzówki, jamy ustnej i narządów płciowych. Należy tu wymienić trudno leczące się ropniaki przyzębne, i zakażenia drożdżakowe jamy ustnej, a w przypadku narządów płciowych - świąd pochwy lub członka. W przypadku cukrzycowych objawów skórnych często występują też czyraki, grzybica paznokci, wykwity oraz wypadanie włosów.
• Bóle głowy.
• Pogorszenie zdolności widzenia.
• Objawy neurologiczne - mrowienie i drętwienie kończyn, kurcze łydek w nocy, osłabione czucie lub brak czucia w skórze, niedowłady mięśni.
• Zwiększony apetyt bez przybierania na wadze.
• Wolniejsze gojenie się ran.
• Objawem zaawansowanej cukrzycy jest zapach acetonu z ust, a w bardzo zaawansowanych stadiach - utrata przytomności (śpiączka cukrzycowa).

 
 
 
Typy cukrzycy
Cukrzyca typu l — cukrzyca insulinozależna. Występuje u 10-15% osób chorujących na cukrzycę. Zwykle ujawnia się przed 40. rokiem życia. Ten typ cukrzycy jest powiązany z całkowitym lub prawie całkowitym brakiem wydzielania insuliny endogennej przez komórki β wysp trzustki.
Cukrzyca typu II — nieinsulinozależna. Jej przyczyną jest zaburzenie wydzielania insuliny przez komórki trzustki (niedobór insuliny) oraz wykorzystania insuliny przez tkanki (insulinooporność). Jednym z głównych środowiskowych czynników jej rozwoju jest otyłość (osoby otyłe stanowią około 80% populacji chorych na ten typ cukrzycy). Choroba występuje u 80-85% chorych. Zwykle ujawnia się u dorosłych.
Dopuszczalny a chorobowy poziom glukozy we krwi
Na czczo:
Do 110 mg/dl – wynik prawidłowy
110-125 mg/dl – wskazuje na nieprawidłową tolerancję glukozy
Powyżej 126 mg/dl – cukrzyca

Dwie godziny po posiłku:
poniżej 140 mg/dl – wynik prawidłowy
140-200 mg/dl – wskazuje na nieprawidłową tolerancję glukozy
Powyżej 200 mg/dl – cukrzyca
 
Jak na co dzień zapobiegać cukrzycy?

1. Jedz 5 razy dziennie

W prewencji cukrzycy i innych chorób dietozależnych istotna jest liczba i regularność spożywania posiłków. Dla naszego zdrowia i dobrego samopoczucia zaleca się 5 posiłków dziennie. Oprócz 3 dużych (śniadanie, obiad, kolacja), należy pamiętać także o 2 mniejszych: drugim śniadaniu i „podwieczorku”, które – spożywane między głównym daniami – uzupełniają w naszym organizmie całodzienne zapotrzebowanie na witaminy i składniki odżywcze. Regularność posiłków zapewnia nam właściwy poziom glukozy we krwi oraz wspiera metabolizm. Ponadto zmniejsza skłonność do sięgania po drobne przekąski.

2. Nie podjadaj między posiłkami

Regularne pory zalecanej liczby posiłków oraz kontrolowana wielkość porcji to najlepsza profilaktyka cukrzycy oraz jeden z podstawowych warunków walki z chorobą dla osób już nią dotkniętych. Dlaczego tak bardzo powinniśmy się wystrzegać tego małego, niewinnego co nieco między posiłkami?
Wszystko, co dostarcza nam nawet niewielkiej ilości kalorii jest traktowane przez organizm jako posiłek i każdorazowo uruchamia procesy trawienne i produkcję insuliny. Tym samym przy braku samokontroli w ciągu dnia w naszej diecie może pojawić się nawet 10-15 posiłków dziennie, co jest niebezpieczne dla naszego zdrowia. W dłuższej perspektywie może powodować zaburzenia produkcji insuliny odpowiedzialnej za metabolizm węglowodanów, białek i tłuszczów, prowadząc właśnie do cukrzycy. Dlaczego tak się dzieje? Otóż kiedy odczuwamy głód pomiędzy głównymi posiłkami, poziom cukru w naszym organizmie jest bardzo niski. Każda kolejna, zwykle słodka przekąska, którą wówczas zjadamy wywołuje nagły skok glukozy we krwi. Gdy doprowadzamy do tego często, dochodzi do ciągłych wahań glikemicznych, które mogą być wstępem do cukrzycy.
Zupełnie inaczej wygląda sytuacja, kiedy jesteśmy najedzeni. Wówczas słodki deser może być smacznym zakończeniem obiadu, a dwie kostki czekolady szybkim zastrzykiem energii przed wysiłkiem fizycznym lub intelektualnym.

3. Dbaj o różnorodność.

By nasza dieta była zdrowa i prawidłowo zbilansowana powinniśmy też dbać o różnorodność posiłków. W co wzbogacać dietę, by zapobiegać cukrzycy? Żaden z produktów żywnościowych nie jest w stanie pokryć zapotrzebowania organizmu na wszystkie składniki odżywcze, dlatego tak ważne jest urozmaicanie diety. W prewencji cukrzycy i chorób dietozależnych, ale też generalnie w zdrowej diecie powinniśmy kłaść nacisk na bogactwo produktów pełnoziarnistych, surowych warzyw i owoców. Węglowodany złożone zawarte w produktach pełnoziarnistych powodują powolne uwalnianie cukrów do krwi, dzięki czemu nie wywołują w organizmie niebezpiecznych skoków glikemicznych. Surowe warzywa i owoce z kolei zawierają rozpuszczalny błonnik, który nie tylko zaspokaja głód i daje uczucie sytości na dłużej, ale również „zasysa” cukry proste w przewodzie pokarmowym, uniemożliwiając im przedostanie się do krwioobiegu. Codzienne spożywanie zalecanych przez Światową Organizację Zdrowia (WHO) 5 porcji warzyw i owoców jest niezbędne w zdrowej profilaktyce cukrzycy.

4. Uprawiaj sport!

Aktywność fizyczna to podstawa naszego zdrowia i dobrego samopoczucia. To również istotny czynnik w prewencji szeregu chorób, w tym cukrzycy. Sport jest doskonałym, naturalnym lekiem. Przyspiesza przemianę materii, reguluje poziom cukru we krwi, a jednocześnie pomaga zdrowo chudnąć lub zachować pożądaną masę ciała. Regularnie uprawiany zmniejsza ryzyko otyłości, chorób serca, raka, obniża cholesterol, zapobiega rozwojowi nadciśnienia tętniczego oraz wzmacnia mięśnie i kości. Jest też naszym sprzymierzeńcem w prewencji cukrzycy, jak i wsparciem dla osób cierpiących na to schorzenie. Dla dobrej kondycji i zdrowia najważniejsza jest regularność ćwiczeń fizycznych. Można przyjąć np. schemat 3/30/130 – czyli 3 razy w tygodniu, 30-minutowa aktywność fizyczna do uzyskania tętna 130. Oczywiście najlepsze efekty uzyskamy ćwicząc codziennie.

5. Zadbaj o zdrowie już przy sklepowej półce

Zdrowe odżywianie zaczyna się przy sklepowej półce, dlatego tak ważne jest, by czytać informacje na opakowaniach produktów, które chcemy kupić. Większość producentów wprowadza tzw. oznaczenie GDA, czyli Zalecane Dzienne Spożycie podawane na opakowaniach produktu jako wartość procentowa (%) zalecana dla przeciętnej zdrowej dorosłej osoby. GDA wskazuje na to, jakie ilości najważniejszych składników odżywczych, jakimi są białka, tłuszcze, tłuszcze nasycone, węglowodany, cukry proste oraz błonnik i sód są zawarte w produkcie, po który sięgamy. Dzięki tej informacji możemy świadomie komponować nasze codzienne posiłki i dostarczać organizmowi tyle wartości odżywczych i energetycznych, ile potrzebuje. Dla zdrowszych wyborów żywieniowych sięgajmy po produkty, które w znacznym procencie zaspokajają nasze dzienne zapotrzebowanie na węglowodany złożone, białko i błonnik. Redukujmy natomiast udział w diecie takich wyrobów, które dostarczają organizmowi znacznych ilości cukrów prostych, tłuszczu i sodu. Nadmiar spożycia tych składników sprzyja rozwojowi chorób dietozależnych, w tym również cukrzycy.
 
Ciekawostki:

• Co 10 sekund na świecie diagnozuje się cukrzycę u 2 osób.
• Szacuje się, że połowa cukrzyków nie wie o swojej chorobie.
• 5 porcji surowych warzyw i owoców dziennie to ważny element codziennej diety w profilaktyce cukrzycy.
• Polak potrafi zjeść 10-15 posiłków dziennie!
• Otyłość i nadwaga, czyli BMI powyżej 25 oznaczają podwyższone ryzyko wystąpienia cukrzycy.
• 80% populacji chorych na cukrzycę typu II to osoby otyłe.
• Cukrzycę typu II można „cofnąć” dzięki dbałości o dietę.
• Niemowlę, które rodzi się z wagą powyżej 4 kg jest zagrożone cukrzycą.
• 3/30/130 – czyli 3 razy w tygodniu, 30-minutowa aktywność fizyczna do uzyskania tętna 130 to minimalna aktywność tygodniowa zalecana dla zdrowia i dobrego samopoczucia.
• Z szacunków Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) wynika, że w roku 2030 liczba chorych na cukrzycę sięgnie 366 mln.

AGNIESZKA PISKAŁA-TOPCZEWSKA
Dietetyk / Diet coach.Absolwentka Wydziału Nauk o Żywieniu Człowieka i Konsumpcji SGGW oraz podyplomowych studiów pedagogicznych. Należy do wąskiego grona diet coach’ów certyfikowanych przez Instytut Psychoimmunologii Wojciecha Eichelbergera. Swoją wiedzę pogłębiała na licznych, międzynarodowych szkoleniach. Założycielka Instytutu NUTRITION LAB, którego celem jest budowanie świadomości prawidłowego odżywiania wśród Polaków. Propagatorka nutridietetyki. Prelegent najważniejszych konferencji poświęconych żywieniu i zdrowiu człowieka. Autorka wielu artykułów nt. żywienia, ekspert współpracujący regularnie z telewizją, radiem i prasą.